Browsing by Author "Stelmach, Karolina"
Results Per Page
Sort Options
Item Fizyczne i fizjologiczne aspekty percepcji krótkich sygnałów akustycznych(Institute of Nuclear Physics Polish Academy of Sciences, 2023) Stelmach, Karolina; Zieliński, Piotr; Kamisiński, Tadeusz; Chołoniewski, Marek; Szymański, KrzysztofRozprawa podejmuje temat ilościowego opisu wrażeń, jakie w słuchaczach wywołują skrajnie krótkie sygnały akustyczne. Podstawowa i znajdująca uzasadnienie w przeprowadzonych eksperymentach hipoteza polega na przypisaniu wartości oczekiwanej częstotliwości w widmach takich sygnałów roli, jaką częstotliwość sygnałów periodycznych odgrywa w wywoływania wrażenia wysokości dźwięku. Wykazano, że w przypadku sygnałów czysto gaussowskich ta wartość oczekiwana jest odwrotnie proporcjonalna do czasu trwania sygnału tj. szerokości funkcji Gaussa, a znana z mechaniki kwantowej relacja nieokreśloności ulega pewnej modyfikacji. Wykazano także, że przy założeniu stałego progu rozróżnialności tej efektywnej wysokości dźwięku, najmniejsza zauważalna różnica czasu trwania sygnału spełnia prawo Webera-Fechnera. Przeprowadzone na próbie 36 muzyków i 39 niemuzyków badania behawioralne potwierdziły w pewnym stopniu ten wynik z tą różnicą, że w granicy bardzo krótkich sygnałów najmniejsza zauważalna różnica nie zmierza do zera, lecz do pewnej wartości dodatniej, zależnej od doświadczenia badanych w pracy z dźwiękiem. Jest to więc przykład uogólnionego prawa Webera-Fechnera. Wykonane za pomocą symulatora ludzkich narządów słuchu (Head and Torso Simulator, HATS), zwanego sztuczną głową, pomiary przefiltrowanych przez taki model widm impulsów gaussowskich potwierdziły odwrotną proporcjonalność wartości oczekiwanej częstotliwości do czasu trwania impulsu mimo, że same widma mają skomplikowane kształty i wykazują szereg rezonansów pochodzących prawdopodobnie od mechanicznych części symulatora i/lub od elektronicznych generatorów i odbiorników dźwięku. Wydedukowana z wyników pomiarów na symulatorze zależność najmniejszej zauważalnej różnicy czasów trwania impulsów spełnia również uogólnione prawo Webera-Fechnera, lecz wartość granicy tej różnicy dla czasu trwania sygnałów zmierzającego do zera jest znacznie mniejsza, niż w przypadku uczestników badań behawioralnych. Jest to największa rozbieżność pomiędzy wynikami badań behawioralnych i pomiarami mechaniczno-elektronicznymi. Pochodzenie tej rozbieżności wydaje się ciekawym tematem dalszych badań. Mechanizmy percepcji skrajnie krótkich sygnałów dźwiękowych w różnych warunkach akustycznych może mieć znaczenie w rozwoju środków wyrazu muzyki instrumentalnej i elektroakustycznej.