Browsing by Author "Najman, Joanna"
Results Per Page
Sort Options
Item Metody analityczne dla określania odporności systemów hydrogeologicznych na wpływ zanieczyszczeń antropogenicznych(Institute of Nuclear Physics Polish Academy of Sciences, 2012) Najman, Joanna; Mochalski, Paweł; Bielewski, Jarosław; Grabowska-Polanowska, Beata; Śliwka, IreneuszW pracy przedstawiona jest metoda oceny odporności systemów hydrologicznych na wpływy zanieczyszczeń antropogenicznych przy użyciu znaczników środowiskowych. Odporność systemów wód podziemnych na zanieczyszczenia antropogeniczne jest skorelowana z wiekiem wody, który można wyznaczyć metodami znaczników środowiskowych. W pracy opisano trzy układy pomiarowe do oznaczania stężeń gazów cieplarnianych: sześciofluorku siarki (SF6) i freonów F-11, F12 oraz gazów szlachetnych neonu (Ne), argonu (Ar) oraz helu (He). Pierwszy układ do pomiaru stężenia SF6 i freonów F-11 i F-12 składa się z chromatografu gazowego typu N504 zasilany jest gazem nośnym azotem o czystości 6,0. Wyposażony jest w dwie kolumny pakowane K1 i K2 pracujące w temperaturze 60oC z zastosowaniem systemu „back-flush” przełączania kolumn i w detektor wychwytu elektronów (ECD) produkcji IFJ PAN pracujący w temperaturze 300oC. Drugi układ do pomiaru stężenia gazów szlachetnych argonu i neonu, składa się z dwutorowego chromatografu gazowego typu Shimadzu. Wyposażony jest w dwie kolumny K4 i K5 pracujące w temperaturze 30oC i w detektory cieplnoprzewodnościowy (TCD) do analiz argonu i detektor helowy z wyładowaniem impulsowym (PDHID) do analiz neonu. Chromatograf ten zasilany jest gazem nośnym helem 6.0 w torze detektora PDHiD oraz w torze detektora TCD. Trzeci układ do pomiaru stężenia helu, składa się z chromatografu gazowego wyposażonego w detektor cieplnoprzewodnościowy TCD oraz trzy kolumny pakowane wypełnione sitem cząsteczkowym typu 5A i węglem aktywnym. Gazem nośnym w tym układzie jest argon 6.0. Poziomy wykrywalności LOD dla poszczególnych układów pomiarowych dla badanych związków wynoszą: 0,06 fmol/L dla SF6, 15 fmol/L dla F-11, 10 fmol/L dla F-12, 1,9·10-8 cm3STP/cm3 dla Ne, 3,1·10-6 cm3STP/cm3 dla Ar oraz 1,2·10-8cm3STP/gH2O dla He.Item Ocena odporności systemów hydrogeologicznych na zanieczyszczenia antropogeniczne na przykładzie wód podziemnych z rejonu Żarnowca(Institute of Nuclear Physics Polish Academy of Sciences, 2015) Najman, Joanna; Śliwka, Ireneusz; Bielewski, Jarosław; Różański, Kazimierz; Duliński, Marek; Bartyzel, Jakub; Kuc, Tadeusz; Gorczyca, Zbigniew; Kotowski, TomaszW pracy przedstawiono dwa zmodyfikowane chromatograficzne układy pomiarowe pozwalające na oznaczanie freonów F-11, F-12 i SF 6 oraz gazów szlachetnych Ne, Ar i He. Uzyskane po modyfikacji poziomy wykrywalności LOD dla poszczególnych związków dla próbek wody o objętości 2900 cm 3, wynoszą: 1,9∙10- 8 cm 3 STP/cm 3 dla Ne, 3,1∙10-6 cm 3 STP/cm 3 dla Ar, 14∙10-8 cm 3 STP/g H2O dla He w układzie bez wzbogacania próbki oraz 1,2∙10-8cm 3STP/g H2O dla He w układzie ze wzbogacaniem próbki oraz 0,06 fmol/L dla SF6, 15 fmol/L dla F-11, 10 fmol/L dla F-12. Opracowany układ oznaczania argonu i neonu w wodzie pozwala na określenie temperatury zasilania wód podziemnych i ilości „nadmiaru powietrza” w wodzie z niepewnościami wynoszącymi odpowiednio 1,2 ºC i 0,7cm 3/dm3 H2O. Opracowane układy chromatograficzne mogą być wykorzystane do określania wieku wód młodych, a metodą helową dla zasilania w okresach od holocenu do ostatniego interglacjału. Podczas realizacji prac Zakład Fizykochemii Ekosystemów wziął udział w projekcie badawczym zorganizowanym przez Université Paris-Sud i Université Rennes, Francja: Gdat 1 intercomparison exercice, którego celem było pobranie próbek wody ze studni głębinowych z okolicy Paryża (studnie Saint Lambert) i przetestowanie na nich opracowanych w IFJ PAN metod analitycznych pomiaru CFCs, SF6 i gazów szlachetnych w wodach podziemnych wraz z 15 laboratoriami z innych krajów. Po etapie testowania metody Zakład Fizykochemii Ekosystemów dokonano analizy wody z wytypowanych studni w rejonie Żarnowca (Sobieńczyce 1, Tyłowo, Lubocino, Karlikowo) na zawartość gazów szlachetnych helu, argonu i neonu oraz znaczników chlorowcowych SF6, CFC-12 i CFC-11 w oparciu o metodykę stosowaną w IFJ PAN. Pobieranie próbek wody przeprowadzono w kooperacji z zespołem z Wydziału Fizyki i Informatyki Stosowanej AGH.Zespół ten wykonał dodatkowe badania stężenia trytu i izotopów stabilnych w pobranych próbkach wody oraz znaczników chlorowcowych SF6, SF5CF3, CFC-12 oraz H-1301 nowo powstałą na AGH metodą analityczną.Item Opracowanie chromatograficznej metody pomiaru stężenia helu w wodach podziemnych dla celów datowania w zagadnieniach hydrologicznych(Institute of Nuclear Physics Polish Academy of Sciences, 2008) Najman, JoannaNiniejsza praca jest opisem opracowanej w IFJ PAN w Krakowie chromatograficznej metody pomiaru stężenia helu w wodach podziemnych dla celów ich datowania. Rozdział 1 zawiera krótkie wprowadzenie do tematyki datowania wód podziemnych, a rozdział 2 opis własności helu i wybrane jego zastosowania między innymi w technice i w przewidywaniach trzęsień ziemi. Źródła helu w wodach podziemnych są opisane w rozdziale 3. Stężenie helu w wodzie pochodzenia atmosferycznego po jej infiltracji do systemu podziemnego zależy głównie od stężenia wynikającego z równowagi z atmosferą powiększonego o dodatkowe stężenie związane z „nadmiarem powietrza”. Wraz z rosnącym czasem przebywania wody podczas jej przepływu nieatmosferyczny hel pochodzenia radiogenicznego, akumuluje się również w wodzie. W rozdziale 4 przedstawiono dwie metody pomiaru stężenia helu w wodach podziemnych: metodę spektrometrii masowej oraz chromatografii gazowej. Szczegółowy opis opracowanej metody chromatograficznej do pomiaru stężenia helu w wodach podziemnych zawiera rozdział 5. W celu weryfikacji opracowanej metody postanowiono zmierzyć stężenie helu w wodach podziemnych z rejonu Krakowa i Buska Zdroju, dla których istnieją dane literaturowe z wcześniejszych pomiarów metodą spektrometrii masowej. Wyniki tej weryfikacji zostały przedstawione w rozdziale 6. Opisana w rozdziale 5 metoda chromatograficzna została zastosowana również do pomiarów stężenia helu w wodach podziemnych z rejonów Zakopanego, Raciborza oraz Torunia. Otrzymane rezultaty tych pomiarów wraz z dyskusją wyników zawiera rozdział 6. Wnioski przedstawiono w rozdziale 7. Dodatki A i B zawierają odpowiednio objaśnienia do metody kalibracji układu chromatograficznego i metody fazy nadpowierzchniowej. Szczegółowy opis obliczania stężenia helu w wodzie podziemnej opracowaną metodą chromatograficzną i jego niepewności przedstawiono w Dodatkach C i D.